ZUS z tytułu kontraktu menedżerskiego

W dniu 17 czerwca 2015 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę, w której uznał, że tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu spółki akcyjnej, który zawarł z tą spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, jest umowa o świadczenie usług. Uchwała stanowi rozstrzygnięcie niekorzystne dla członków zarządu, świadczących usługi w sposób w niej opisany, ponieważ oznacza obciążenie ich wyższymi składkami na ZUS, właściwymi dla kontraktu menedżerskiego, a nie działalności gospodarczej. Podstawą skierowania zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia przez skład poszerzony było istnienie rozbieżności interpretacyjnych w samym jego orzecznictwie. W tym zakresie SN przytoczył wyrok z dnia 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/08), z którego wynika, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontrakt menedżerski nie stanowią samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej), jeśli są realizowane w ramach  pozarolniczej działalności gospodarczej. Stanowisko to podzielił SN w wyroku z dnia 4 listopada 2014  . (I UK 103/14), w którym uznano, że dopuszczalne jest zawarcie kontraktu menedżerskiego w  ramach prowadzonej przez członka zarządu spółki akcyjnej działalności gospodarczej. W takiej  sytuacji, tytułem do podlegania przez menedżera ubezpieczeniom społecznym jest prowadzenie tej działalności.

Druga linia orzecznicza, dla zobrazowania której SN wskazał na wyrok z dnia 12 listopada  2014 r. (I UK 126/14), prezentuje pogląd, zgodnie z którym decydujące znaczenie dla niemożliwości uznania, że członek zarządu spółki kapitałowej wykonuje umowę o świadczenie usług menedżerskich w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, ma to, że nie wykonuje on usługi zarządzania we własnym imieniu i na rzecz zarządzanej spółki, co odbiera mu przymiot przedsiębiorcy rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Rozpoznając sprawę, SN przychylił się do poglądu, zgodnie z którym tytułem do podlegania ubezpieczenia społecznego przez członka zarządu świadczącego usługi na mocy umowy o zarządzanie, w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, jest właśnie ta działalność. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że do pełnienia  funkcji zarządczych przez członka zarządu wystarczający jest łączący go ze spółką stosunek powołania,  zaś umowa o świadczenie usług ma charakter wtórny. Skoro zaś tytuł do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (kontrakt menedżerski) jest pochodny od wybranej i realizowanej  działalności (pozarolniczej działalności gospodarczej), której dozwolonym przedmiotem jest zarządzanie, prowadzenie tej działalności jako tytuł ubezpieczenia wyprzedza i pochłania  wykonywanie umowy menadżerskiej. W opinii Sądu odsyłającego, tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym będzie zatem pozarolnicza działalność gospodarcza.

SN nie zgodził się jednak z argumentacją Sądu odsyłającego. Zgodnie bowiem z  tezą uchwały, "tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu spółki akcyjnej, który zawarł z tą spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, jest umowa o świadczenie usług".

Uchwała Sądu Najwyższego posiada moc prawną, co oznacza, że wykładnia dokonana przez Sąd jest wiążąca. W praktyce oznacza to obowiązek pobierania składek na  ubezpieczenie społeczne z tytułu umowy o świadczenie usług w sytuacji kiedy taka umowa zawarta  jest przez członka zarządu w ramach  działalności gospodarczej.   Wiąże się z możliwym wzrostem kosztów działalności podmiotów gospodarczych. Po opublikowaniu pisemnego uzasadnienia możliwa będzie pełna analiza skutków ww. orzeczenia.